Η Time Heritage & η σημασία της δια βίου μάθησης για τη βιώσιμη ανάπτυξη μέσω του πολιτισμού

Η Δρ. Αφροδίτη Καμάρα, Class of 1987, ιδρυτικό στέλεχος και διαχειρίστρια της εταιρίας, είναι ιστορικός με εξειδίκευση στην κοινωνική και θρησκευτική ιστορία της Ύστερης Αρχαιότητας. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία (Πανεπιστήμια Μάντσεστερ και Οξφόρδης). Εργάστηκε επί σειρά ετών (1999-2005) ως ερευνήτρια ιστορικός στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Το 2003 ίδρυσε την Time Heritage και από το 2005 είναι αποκλειστική της διαχειρίστρια.

Εκτός από την ευθύνη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των προγραμμάτων της εταιρίας έχει πραγματοποιήσει και αυτόνομο ερευνητικό και διδακτικό έργο γύρω από την ιστορία, την διαχείριση πολιτιστικής κληρονομιάς και την ανάδειξη της κληρονομιάς αυτής σε ψηφιακά περιβάλλοντα. Έχει διδάξει στο Ινστιτούτο Επιμόρφωσης του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης και στο Arcadia Centre for Greek, Balkan and Mediterranean Studies. Έχει εκδόσει βιβλία για την Ύστερη Αρχαιότητα, μεταφράσεις ιστορικών έργων και έχει συμμετάσχει σε συνέδρια, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Από το 2005 είναι μέλος του ελληνικού ICOMOS.

Η εταιρία Time Heritage ιδρύθηκε το 2003 με στόχο να προσφέρει διεπιστημονικές υπηρεσίες και κυρίως εκπαίδευση και επιμόρφωση στο χώρο της διαχείρισης και ανάδειξης πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο λόγος ήταν απλός: σε μια χώρα όπου η πανεπιστημιακή εκπαίδευση ήταν –τότε αλλά και σε κάποιο βαθμό και τώρα- τυπική και άκαμπτη, οι νέοι επαγγελματίες στο χώρο του πολιτισμού είχαν ανάγκη να έρθουν σε επαφή με γνωστικά αντικείμενα όπως η πολιτιστική διαχείριση, η μουσειολογία, η αρχαιομετρία και η συντήρηση –χωρίς να πρέπει αναγκαστικά να τα σπουδάσουν όλα αυτά σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Για επτά περίπου χρόνια ήρθαν στα σεμινάριά μας πολλοί φοιτητές, αρχαιολόγοι, συντηρητές αλλά και άνθρωποι από άλλους επαγγελματικούς χώρους, που για τον ένα ή τον άλλο λόγο ενδιαφέρονταν για την πολιτιστική κληρονομιά. Η εμπειρία της εταιρίας στην ανάπτυξη περιεχομένου για ψηφιακές εφαρμογές αποτέλεσε και το αντικείμενο επιμορφώσεων δημοσίων υπαλλήλων στο διάστημα 2006-2010 μέσω της συνεργασίας του ιδρυτικού στελέχους της Time Heritage, Δρ. Αφροδίτης Καμάρα, με το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης της Σχολής Δημόσιας Διοίκησης.

Το 2015 η εταιρία μπήκε δυναμικά στην τροχιά των ευρωπαϊκών προγραμμάτων Erasmus+ συνεργαζόμενη με διεθνείς εταίρους από Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία και άλλες χώρες σε προγράμματα που έχουν στόχο την περιφεριακή ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα (resilience) των αγροτικών και απομακρυσμένων περιοχών με άξονα τον πολιτισμό και την τοπική πολιτιστική κληρονομιά, υλική και άυλη. Τα προγράμματα στοχεύουν στην επαγγελματική εκπαίδευση/vocational training (μικρών επιχειρηματιών της υπαίθρου, στελεχών τοπικής αυτοδιοίκησης, στελεχών πολιτιστικών φορέων κλπ) αλλά και την εκπαίδευση ενηλίκων/adult education με στόχο την ανάπτυξη ιδεών προώθησης βιώσιμης ανάπτυξης, την ευαισθητοποίηση φορέων-εταίρων (stakeholders), τη δικτύωση και την γνωριμία με τις δυνατότητες που δίνουν οι νέες τεχνολογίες για προώθηση και προβολή των αγροτικών και απομακρυσμένων περιοχών, έτσι ώστε να δημιουργηθούν θύλακες τοπικής ανάπτυξης με άξονα τον οικοτουρισμό, τον πολιτιστικό τουρισμό, τη γαστρονομία, την οινική και γεωργική παραγωγή κλπ.

Οι στόχοι των προγραμμάτων αυτών, αλλά και άλλων προγραμμάτων που άπτονται της ανάδειξης πολιτιστικής κληρονομιάς σε συνεργασία με δήμους, τοπικά μουσεία, περιφερειακές υπηρεσίες και πανεπιστήμια, είναι να γίνει αισθητό και κατανοητό από τους κατοίκους των αγροτικών και απομακρυσμένων περιοχών ότι η διαχείριση του πολιτιστικού τους αποθέματος, υλικού και άυλου, είναι και δική τους υπόθεση. Γνωρίζοντας τις δυνατότητες που δίνονται σήμερα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και αντιλαμβανόμενοι ότι η ισχυροποίηση της τοπικής τους πολιτιστικής ταυτότητας έχει πλέον μεγάλη σημασία και για την προώθηση των προϊόντων τους (προϊόντα ΠΟΠ) αλλά και για την ανάδειξη της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του τόπου τους, οι άνθρωποι μπορούν να ξεπεράσουν το αίσθημα της εγκατάλειψης από κρατικούς φορείς, που είναι πολύ συχνό στις απομακρυσμένες περιοχές και να αναπτύξουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και πίστη στις δυνατότητες του τόπου τους και ένα γνήσιο αίσθημα (συν)ανήκειν.

Τα εκπαιδευτικά μέσα που χρησιμοποιούμε στην προσπάθεια αυτή είναι πολλά: αρχικά τοπικές εκπαιδεύσεις, οι οποίες συνήθως έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα (cascade effect), καθώς λίγοι σχετικά εκπαιδευόμενοι λειτουργούν στη συνέχεια ως πολλαπλασιαστές της γνώσης, προσεγγίζοντας και επιμορφώνοντας και άλλους συντοπίτες ή συναδέλφους τους. Στη συνέχεια, διακρατικές εκπαιδεύσεις, στο  πλαίσιο των προγραμμάτων Erasmus+, όπου Έλληνες και ξένοι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν μαζί, τόσο μέσα από παρουσιάσεις ειδικών όσο και μέσα από εκπαιδευτικές επισκέψεις και βιωματική μάθηση (learning by doing). Οι εκπαιδεύσεις αυτές διαρκούν συνήθως μια εβδομάδα, όμως η επιμόρφωση εξακολουθεί και πέρα από αυτές, με δύο τρόπους: αφενός με τη δημιουργία διαδικτυακού εκπαιδευτικού υλικού (moodle, εγχειριδίων, «εργαλειοθηκών» κλπ) κι αφετέρου με τη διαρκή συμβουλευτική από μέντορες που είναι είτε στελέχη της εταιρίας ή και επιλεγμένοι εκπρόσωποι φορέων που έχουν διακριθεί με τη δράση τους. 

Οι δράσεις στις οποίες προσπαθούμε συνήθως να εμπλέξουμε τους «εκπαιδευόμενούς» μας είναι η πολιτιστική χαρτογράφηση των περιοχών τους, η συλλογή πληροφοριών και μαρτυριών για θέματα υλικής και κυρίως άυλης κληρονομιάς (crowdsourcing), η δημιουργία apps για την ανάδειξη πολιτιστικών διαδρομών, η διαγενεακή προσέγγιση της πολιτιστικής κληρονομιάς και η προφορική ιστορία. Για το σκοπό αυτό συνεργαζόμαστε και με το Σύλλογο Σχολείων Κοινότητας Βικιπαίδειας, που έχει προτυποποιήσει λήμματα που αφορούν στην πολιτιστική κληρονομιά για να διευκολύνει τη συγγραφή τους από μαθητευόμενους όλων των ηλικιών.

Τα προγράμματα που έχουν ως τώρα υλοποιηθεί ή υλοποιούνται ακόμη είναι τα: Cultour+ (για την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών πολιτιστικών διαδρομών που σχετίζονται με τον ιαματικό και θρησκευτικό τουρισμό), DEN-CuPID (Digital Educational Network for Cultural Projects’ Implementation and Direction), Cultrural+ (για την βαθύτερη γνώση του πολιτισμού των αγροτικών περιοχών και την ανάπτυξη μικροεπιχειρηματικότητας) και Integrural (για την ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των μικρών παραγωγών της υπαίθρου και τη δημιουργία δικτύων και κόμβων διαρκούς επιμόρφωσης).

Σε έναν κόσμο που αλλάζει ταχύτατα, η δια βίου μάθηση είναι πλέον αναγκαία προκειμένου οι άνθρωποι να είναι ανοιχτοί στην εξέλιξη και να κατανοούν πώς μπορούν να αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους. Στην Time Heritage πιστεύουμε ότι ειδικά στο κομμάτι του πολιτισμού η διαρκής επιμόρφωση είναι απαραίτητη σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, με το τόσο πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα, προκειμένου να υπάρξει ένας υγιής «εκδημοκρατισμός» της γνώσης και μια προσέγγιση «από τα κάτω» (bottom up approach), προκειμένου οι πολίτες να γίνουν συν-διαχειριστές του πλούσιου πολιτισμού που έχουν κληρονομήσει.

Για περισσότερες πληροφορίες για τα προγράμματα επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.timeheritage.gr, ή τους ιστοτόπους www.cultourplus.eu, www.den-cupid.eu, www.cultrural.eu, www.integrural.eu.