Μεγαλώνοντας παιδιά που σέβονται τη διαφορετικότητα, από τη Νίκη Μουλαγιάννη ’93 Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια – Οικογενειακή Θεραπεύτρια

“Θα πρέπει να ξέρουμε όλοι ότι η διαφορετικότητα κεντάει ένα πλούσιο χαλί και πρέπει να καταλάβουμε πως όλοι οι κόμποι του χαλιού έχουν ισότιμη αξία ανεξάρτητα από το χρώμα τους” | Maya Angelou

            Ζούμε σε μια κοινωνία όπου η διαφορετικότητα υπάρχει παντού γύρω μας. Μάλιστα ο όρος διαφορετικότητα έχει γίνει ευρύτερα γνωστός μέσα από την τηλεόραση, ταινίες, βιβλία, διαφημίσεις, εκστρατείες για την ισότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα κλπ. Είναι δεδομένο πως οι άνθρωποι διαφέρουμε μεταξύ μας ως προς την εξωτερική εμφάνιση, το χρώμα, την καταγωγή, τις δεξιότητες, τα ταλέντα, τα χαρακτηριστικά, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τη θρησκεία, το μορφωτικό επίπεδο, το οικονομικό υπόβαθρο κ.ά., και πως αυτές οι αμέτρητες διαφορές είναι που μας καθιστούν μοναδικούς.

Ωστόσο, ο τρόπος που εμείς ως ενήλικες θα διαχειριστούμε τη διαφορετικότητα μας και κυρίως ο τρόπος που θα συμπεριφερθούμε απέναντι στο διαφορετικό, επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και τον τρόπο που θα υιοθετήσει ένα παιδί απέναντι στη διαφορετικότητα.  Έρευνες έχουν δείξει πως τα μικρότερα παιδιά τείνουν να αποδέχονται αβίαστα τη διαφορετικότητα (π.χ. δημιουργούν φιλίες με παιδιά από διαφορετικό οικογενειακό ή πολιτισμικό πλαίσιο). Όσο όμως μεγαλώνουν, παρατηρείται πως μαθαίνουν να αξιολογούν τη διαφορετικότητα ανάλογα με τις αντιλήψεις των γονέων. Πώς θα μιλήσουμε όμως για τη διαφορετικότητα στα παιδιά;

Δε χρειάζεται να προετοιμαστούμε για μια «μεγάλη» συζήτηση η οποία θα γίνει μία φορά. Στην καθημερινότητα μας υπάρχουν εξάλλου πολλά ερεθίσματα που προσφέρουν πολλές ευκαιρίες συζήτησης που μπορούμε απλά να αξιοποιήσουμε. Ωστόσο, απαραίτητη προϋπόθεση για να συζητήσουμε με τα παιδιά για τη διαφορετικότητα είναι να έχουμε κι εμείς οι ίδιοι μια θετική και αποδεκτή στάση απέναντι στο διαφορετικό, να είμαστε ανοικτοί και έτοιμοι για οποιαδήποτε συζήτηση, να μη φοβόμαστε και να μην είμαστε επικριτικοί.

Πώς θα εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας απέναντι στη διαφορετικότητα

• Συζητάμε για τη διαφορετικότητα από νωρίς. Με αυτόν τον τρόπο έχουμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε ποιες είναι οι απορίες, ανησυχίες και τα συναισθήματα των παιδιών για το συγκεκριμένο θέμα.
• Βοηθάμε τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους, να κατανοήσουν τη διαφορετικότητα μέσα από διάφοραπαραδείγματα που υπάρχουν γύρω μας με απλό και κατανοητό τρόπο.
• Εξοικειωνόμαστε με τη διαφορετικότητα και δίνουμε ερεθίσματα. Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να συναναστρέφονται και να συμπεριλαμβάνουν στο παιχνίδι και την παρέα τους όλα τα παιδιά ανεξαρτήτως χρώματος, εμφάνισης, γλώσσας, κινητικών ή άλλων προβλημάτων. Τα συμβουλεύουμε να είναι ευγενικά και να δείχνουν καλοσύνη σε ανθρώπους με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
• Διαβάζουμε παραμύθια με παιδιά μικρότερης ηλικίας και βλέπουμε ταινίες με τα μεγαλύτερα παιδιά. Αυτό μπορεί να αποτελέσει αφορμή για συζήτηση όπου μπορούμε να ανταλλάξουμε απόψεις, να δώσουμε χώρο στα παιδιά να εκφράσουν ελεύθερα τα συναισθήματα τους και να απαντήσουμε σε απορίες ή ανησυχίες που μπορεί να προκύψουν σχετικά με το θέμα.
• Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να παίζουν με παιχνίδια που έχουν ως επίκεντρο τη διαφορετικότητα (π.χ. κούκλες με διαφορετικά χρώματα ή που εμφανίζουν κάποιο κινητικό πρόβλημα). 
• Γνωρίζουμε με τα παιδιά διαφορετικούς πολιτισμούς. Τουςμιλάμε για άλλες χώρες, εθνικότητες, συνήθειες, έθιμα, παραδόσεις ώστε να προετοιμαστούν για μια πολυπολιτισμική κοινωνία.
• Μιλάμε στα παιδιά για τις αξίες της αποδοχής και του σεβασμού τονίζοντας πως είμαστε όλοι διαφορετικοί, μοναδικοί και ίσοι.
• Καλλιεργούμε στα παιδιά την ενσυναίσθηση, ώστε να μάθουν να αντιλαμβάνονται πώς μπορεί να αισθάνεται ο άλλος.
• Μαθαίνουμε στα παιδιά να είναι ευγενικά, γενναιόδωρα και να προσφέρουν την υποστήριξη και τη βοήθειά τους σε όποιον φίλο ή συμμαθητή τους αντιμετωπίζει κάποια δυσκολία.
• Παροτρύνουμε τα παιδιά να αναγνωρίζουν τις διαφορές και να τις εκτιμούν.
• Δίνουμε προσοχή στον τρόπο που μιλάμε και συμπεριφερόμαστε εμείς οι ίδιοι για το συγκεκριμένο θέμα μπροστά στα παιδιά. Σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί η αποδοχή και ο σεβασμός απέναντι στο διαφορετικό, τα παιδιά θα μεγαλώσουν με περισσότερη αγάπη και ενσυναίσθηση για τους ανθρώπους με διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί αποτελούν πρότυπα για τα παιδιά. Μέσα από τη στάση τους και τη συμπεριφορά τους θα αποτελέσουν το παράδειγμα που θα δουν τα παιδιά και θα μιμηθούν, συμβάλλοντας στη δημιουργία μιας κοινωνίας που σέβεται τη διαφορετικότητα σε όλες τις εκφάνσεις της.