107 χρόνια Εκπαιδευτήρια Δούκα

O Γενικός Διευθυντής Εκπαίδευσης των Εκπαιδευτηρίων Δούκα, κ. Αντώνης Ψύρης μας ταξιδεύει πίσω στο χρόνο, με μία συγκινητική αναδρομή στην μακροχρόνια πορεία του σχολείου μας.

«Όσο πιο πολύ πίσω πάμε στο παρελθόν τόσο πιο μακριά μπορούμε να δούμε στο μέλλον» έλεγε χαρακτηριστικά ο Ουίνστον Τσώρτσιλ κατά τον προηγούμενο αιώνα. Στην περίπτωση των Εκπαιδευτηρίων Δούκα, ενός  σχολείου που φέτος συμπληρώνει 107 χρόνια ζωής και προσφοράς στην ελληνική κοινωνία, η φράση αυτή έχει την ιδιαίτερη σημασία της. Και αυτό γιατί για όλους εμάς στα Εκπαιδευτήρια Δούκα το παρελθόν δεν αποτελεί απλώς ένα μουσειακό υλικό προς διαφύλαξη. Είναι η ενέργεια από το χθες που διοχετεύεται στο σήμερα, για να φωτίσει το αύριο. Είναι η γόνιμη και διαλεκτική αλληλεπίδραση Παράδοσης και Προόδου που αγκαλιάζει κάθε μόριο του εκπαιδευτικού μας οργανισμού. Είναι μια εκατονταετής πορεία με γνώμονα την δημιουργική σύζευξη ανάμεσα στις πνευματικές αξίες του χθες και τις διαρκείς προκλήσεις του αύριο. Είναι σε τελική ανάλυση η εγγύηση της συνέχειας, το ότι ερχόμαστε από μακριά και ότι πηγαίνουμε πολύ μακριά.

Όλα ξεκίνησαν από ένα όραμα, όταν το 1917 ένας φωτισμένος και εμπνευσμένος δάσκαλος από το Καπέσοβο της Ηπείρου, ο Φίλιππος Δούκας, αποφάσιζε  να προχωρήσει σε μια τολμηρή ενέργεια, στην ίδρυση ενός σχολείου μέσα σε ένα εξαιρετικά δυσμενές ιστορικό πλαίσιο. Ακολουθώντας την πνευματική παράδοση του τόπου του και με κύρια γνωρίσματα το πείσμα και την εργατικότητά του, ο άνθρωπος αυτός κατάφερε παρά τις αντιξοότητες της εποχής του να διατηρήσει ζωντανό το όραμά του. Μετά το θάνατό του το 1968 τη σκυτάλη παρέλαβε ο γιος του Ιωάννης Δούκας, ο οποίος με τη συνδρομή και της συζύγου του, Ειρήνης Δούκα,  φρόντισε όχι απλώς να μεγαλώσει το σχολείο αλλά και να το θέσει στην πρωτοπορία των εκπαιδευτικών καινοτομιών της εποχής του. Σήμερα τα παιδιά τους, ο Κωσταντίνος Δούκας και η Ελένη Δούκα συνεχίζουν επάξια την αυτή οικογενειακή παράδοση, έχοντας καταστήσει το σχολείο μας ένα μεγάλο εκπαιδευτικό οργανισμό με διεθνή πλέον εμβέλεια και αμέτρητες διακρίσεις.

Ποιο να είναι όμως το μυστικό αυτής της μακρόχρονης επιτυχημένης διαδρομής ενός σχολείου που άντεξε στη φθοροποιό  δύναμη του χρόνου χωρίς να αλλοιωθεί; «Ποιο να είναι το γαλάζιο πουλί, το μυστικό ανώτατο ιδανικό του που κυνηγάει μέσα στο χρόνο», όπως θα αναρωτιόταν ο Νίκος Καζαντζάκης. Αυτά και άλλα ερωτήματα στροβιλίζονταν μέσα μου, καθώς ξεκινούσα να γράψω τις παραπάνω γραμμές σε μια προσπάθεια να προσδιορίσω την ταυτότητα όχι οποιουδήποτε αλλά του δικού μου σχολείου. Αναμφισβήτητα, 107 χρόνια ζωής και προσφοράς στο χώρο της εκπαίδευσης δεν μπορούν πάρα να είναι συνδεδεμένα με ορισμένες σταθερές και διαχρονικές αξίες. Πρόκειται για αξίες που συνυφαίνονται με ένα μοναδικό τρόπο και που μέσα από την ποικιλομορφία τους  συνθέτουν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του σχολείου μας.

Στο δικό μας σχολείο, λοιπόν, εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς συνυπάρχουμε σαν μια μεγάλη οικογένεια μέσα σε ένα κλίμα ζεστών και ανθρώπινων διαπροσωπικών σχέσεων. Ζούμε κι αναπνέουμε έναν αέρα ελευθερίας και δημιουργίας που αποτελεί την προϋπόθεση για την επίτευξη των υψηλών στόχων μας. Κάθε παιδί αλλά και κάθε δάσκαλος αντιμετωπίζεται ως μια ξεχωριστή και μοναδική προσωπικότητα που κρύβει μέσα της δυνάμεις σε λανθάνουσα κατάσταση, τις οποίες και οφείλουμε να αφυπνίσουμε . Παράλληλα όμως με την μοναδικότητα καλλιεργούμε και τη συλλογικότητα, την διαμόρφωση ενός ενιαίου πνεύματος, μιας κοινής κουλτούρας αρχών και ενός πλαισίου κανόνων που  εφαρμόζονται  από όλους.

Στο δικό μας σχολείο οι μαθητές έχουν φωνή και την ακούμε. Αφουγκραζόμαστε καθημερινά τις ανησυχίες τους και στεκόμαστε δίπλα τους ως πολύτιμοι αρωγοί  για την επίτευξη των ονείρων τους και των υψηλών ακαδημαϊκών τους στόχων. Κι αυτό γίνεται, καθώς τους βοηθούμε να γνωρίσουν  τον εαυτό τους και να ανακαλύψουν τις ιδιαίτερες κλίσεις και δεξιότητες τους, προκειμένου να ανταποκριθούν  στις απαιτήσεις μιας διαρκώς μεταβαλλόμενης κοινωνίας.
Στο δικό μας σχολείο αγαπάμε το μέτρο  και την ισορροπία. Διαμορφώνουμε πολίτες του κόσμου που όμως θα έχουν πάντα μαζί τους την ελληνική ταυτότητα. Η ιδέα της ελληνικότητας συνυπάρχει με την ιδέα ενός κόσμου χωρίς σύνορα. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας δεν παρεμποδίζει την προάσπιση του πολιτισμού και οι νέες μεθοδολογίες συνυφαίνονται με τις παλαιές σε ένα αρμονικό σύνολο. Η διαρκής επιδίωξη της έρευνας και της καινοτομίας δεν αντιστρατεύεται τον σεβασμό προς το πνεύμα της παράδοσης. Τέλος, η καλλιέργεια του αθλητισμού αναπτύσσεται μέσα σε ένα πλαίσιο που προάγει την ευγενή άμιλλα και τον υγιή ανταγωνισμό.

Στο δικό μας σχολείο η έννοια του «μέτρον ἄριστον» συναντάται και συναρτάται με την αξία του «αἰέν ἀριστεύειν». Επιβραβεύουμε  την αριστεία, καθώς την συνδέουμε με την πολύπλευρη καλλιέργεια, τον πολυδιάστατο άνθρωπο που δεν αποκτά μόνο γνώσεις αλλά καλλιεργεί δεξιότητες και υιοθετεί αξίες. Σ’ αυτό το σημαντικό τρίπτυχο βασίζουμε και την αξιολόγηση όχι μόνο των μαθητών μας αλλά και ολόκληρου του εκπαιδευτικού μας οργανισμού, η οποία με τη σειρά της προϋποθέτει την αυτοαξιολόγηση όλων.

Στο δικό μας σχολείο καλλιεργούμε από νωρίς την έννοια της οικολογικής συνείδησης και της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Μέσα στο ίδιο πλαίσιο όμως εντάσσουμε και το σεβασμό προς το συνάνθρωπο. Γι’ αυτό και προωθούμε την ιδέα της αλληλεγγύης, του εθελοντισμού και της κοινωνικής προσφοράς. Στόχος μας η προετοιμασία των αυριανών ενεργών πολιτών που θα διακρίνονται από υπευθυνότητα και συμμετοχικό ενδιαφέρον. Μέσα από το ίδιο πρίσμα καλλιεργούμε την ενσυναίσθηση και το σεβασμό στην διαφορετικότητα σε μια εποχή που γύρω μας υψώνονται τείχη και χαράσσονται διαχωριστικές γραμμές. Και όλα αυτά τα εντάσσουμε σε μια ενιαία  φιλοσοφία που αποσκοπεί στη διαμόρφωση μιας Στάσης Ζωής με γνώμονα τον Ανθρωπο και τις αξίες του.

Δεν ξέρω πόσο αντικειμενική μπορεί να θεωρηθεί η παραπάνω προσέγγιση. Ενδεχομένως, από πολλές απόψεις να θυμίζει την ματιά του μικρού πρίγκιπα του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, καθώς αντίκριζε το δικό του τριαντάφυλλο ως κάτι ιδιαίτερο και μοναδικό που δεν είχε καμία σχέση με όλα τα υπόλοιπα. Ίσως όμως τελικά να είναι και το μυστικό που αναζητούσα από την αρχή και που τελικά κρύβεται στα παρακάτω λόγια: « Να το μυστικό μου. Είναι πολύ απλό. Μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά». Και είναι μάλλον τελικά  αυτό το κοινό μυστικό των χιλιάδων ανθρώπων που συνδέθηκαν ποικιλοτρόπως εδώ και 100 χρόνια με την μοίρα αυτού του σχολείου είτε ως μαθητές είτε ως γονείς είτε ως δάσκαλοι είτε ως απλοί εργαζόμενοι. Είναι ακριβώς αυτός ο βαθύς συναισθηματικός δεσμός που καλλιεργήσαμε και εξακολουθούμε να συντηρούμε. Είναι η στενή σχέση εμπιστοσύνης που οικοδομήσαμε όλα αυτά τα χρόνια, το αόρατο νήμα που μας συνδέει ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του δικού μας σχολείου.

Είναι όμως και κάτι άλλο. Ο Γκαίτε έγραφε εύστοχα πως «όποιος δεν προχωρεί, οπισθοχωρεί». Στα Εκπαιδευτήρια Δούκα αυτό είναι κάτι που το γνωρίζουμε καλά, καθώς εδώ και 107 χρόνια έχουμε αποδείξει ότι δεν εφησυχάζουμε και δεν επαναπαυόμαστε στις δάφνες μας, επιζητώντας τη διαρκή βελτίωση. Κι αυτό θα συνεχίσουμε να πράττουμε. Να προχωρούμε διαρκώς με βήματα σταθερά αλλά και αποφασιστικά, ατενίζοντας με αισιοδοξία το μέλλον.